به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل پارک زیست فناوری خلیج فارس قشم یکی از این زنان خلاق، هنرمند و صنعتگر "فائقه عسکری" است، هنرهای بومی را نزد مادرش فرا گرفته و شعله عشق به هنر را او که خود هنرمند بوده در وجود دخترش روشن کرده است. خاطرات تلخ و شیرین زیادی را پشت سر گذاشته و هم‌اکنون هر چه می‌گوید از عشق به کار و خستگی‌ناپذیر بودنش است. الگوی بانوان جوان است و تنها به هموار کردن مسیر آنان می‌اندیشد. در گفت‌وگوی ایسنا با این بانوی هنرمند و صنعتگر را می‌خوانیم.

لطفاً خودتان را معرفی کنید و راجع به حوزه فعالیت خود به طور مختصر توضیح بفرمایید.

من فائقه عسکری هستم، حوزه فعالیتم صنایع‌دستی است که حدود ۲۷ سال از عمرم را در این مسیر سپری کرده‌ام.مادرم در شهر بندرلنگه مسئول صنایع‌دستی بودند، من هم به تبعیت از ایشان و علاقه وافری که نسبت به صنایع‌دستی داشتم راه مادرم را ادامه دادم. صنایع‌دستی افراد خاص را می‌طلبد، بسیاری از افراد مشتاق و طرفدار صنایع‌دستی هستند اما از آنجا که صرفه اقتصادی ندارد آن را به عنوان شغل و فعالیت اقتصادی دنبال نمی‌کنند. ضمن اینکه این هنر و صنعت افراد عاشق و علاقه‌مند را به سوی خود می‌کشاند و از این رو من همواره با عشق به کارم نگریسته‌ام.

حوزه فعالیت شما در صنایع‌دستی به چند بخش تقسیم می‌شود؟

صنایع‌دستی که من در آن فعال هستم شامل دو بخش رودوزی سنتی و حصیربافی است که در زمینه آموزش، تولید و عرضه فعال هستیم. رودوزی سنتی خود به چند شاخه از جمله؛ گلابتون‌دوزی، کمه‌دوزی، قلاب‌بافی، زری‌بافی، وددو بافی، شک و خوص‌بافی تقسیم می‌شود. در زمینه حصیربافی شهر میناب تنوع بیشتری دارد و در غرب استان به صورت محدودتری انجام می‌گیرد. به همین جهت اساتید حصیربافی از شهر میناب هستند و کارآموزان از ابتدای آموزش تولیداتشان را از طریق ما عرضه می‌کنند.

در خصوص " ارنی" و مهر اصالتی که برای آن کسب کردید توضیح دهید.

من برای ارنی مهر اصالت ملی و بین‌المللی را کسب کردم و سال گذشته نیز برای دومین بار مهر اصالت ملی دریافت کردم که هنوز به مرحله بین‌المللی نرسیده است. ارنی پارچه‌ای نازک‌تر از حریر، نرم و لطیف که با گلابتون دوزی و پولک کار می‌شود و به دلیل ظریف بودن پارچه طرح و نقشه پرکار و سنگین باعث خرابی آن می‌شود. در بندرلنگه که من اهل آنجا هستم و به طور کلی غرب استان، چیزی تحت عنوان جلبیل نداریم و جلبیل اغلب به شرق هرمزگان و شهرهای جاسک، میناب و سیریک مربوط می‌شود که روی تور و با خوص اجرا می‌شود. در غرب و بندرلنگه ارنی برای پوشش کاربرد دارد که در قدیم از خوص نقره‌ای رنگ و به صورت شماره‌دوزی، طرح‌های ظریف روی پارچه کار می‌شد اما پایه آن گلابتون و پولک است.

استقبال غیر هرمزگانی و دیگر هم‌وطنان از لباس بندری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ راهکارتان برای عرضه بیشتر و پررنگ‌تر لباس سنتی هرمزگان در بین جوانان و غیر هرمزگانی‌ها چیست؟

من بیش از ۱۰۰ نمایشگاه داخلی و خارجی در ارتباط با صنایع‌دستی شرکت کرده‌ام که با لباس‌های سنتی شهرهای مختلف در آن حضور دارند و بدون تعصب عرض می‌کنم، زیباترین لباس به اذعان بازدیدکنندگان لباس بندری است چون سرشار از جذابیت، خلاقیت، تنوع و گیرایی و پرطرفدار است. لباس‌های سنتی هرمزگان پرکار و گران است و برخلاف بلوچی دوزی که با نخ انجام می‌شود و کار اسپرت به حساب می‌آید، لباس‌های بندری به دلیل رودوزی‌های سنتی پر زرق و برق در همه مناسبت‌ها و همه‌جا کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بنابراین ما فکر کردیم که تلفیقی از سنتی و مدرن کار کنیم و برای پایین آمدن هزینه دوخت از طرح‌های کوچک و کم کار بهره ببریم و در آخر برای اینکه بتوان از این لباس در مراسمات مختلف و در شهر به راحتی استفاده کرد، به جای گلابتون از نخ و کاموا در اجرای طرح روی لباس کمک بگیریم و در واقع از لحاظ تنوع در طرح و ایجاد خلاقیت، لباس بندرعباسی بالاتر از بلوچی دوزی قرار می‌گیرد هرچند هر دو کار دست، پرزحمت، باارزش و زیباست اما بلوچی دوزی روی تور و با طرح‌های هندسی مشخص قابل اجراست اما در مورد لباس‌های هرمزگان از لحاظ پارچه و استفاده از کمه (کارگاه)، گلابتون، نخ، کاموا جای مانور بیشتر و خلق آثار متنوع‌تر و به روز تری دارد.

نقش زنان هرمزگانی را در حفظ، تداوم و شناساندن این هنر و صنعت برای نسل‌های آینده چقدر مؤثر می‌دانید و استقبال نسل جوان از پوشش سنتی چه میزان است؟

من حدود ۶۰ سال سن دارم و آنچه به یاد دارم دختربچه‌ها به محض شناخت دست چپ و راست خود کمه‌دوزی را شروع می‌کردند و هنگامی که به سن ۱۴-۱۵ سالگی می‌رسیدند ماهر بودند و می‌توانستند از طریق هنری که آموخته‌اند امرارمعاش کنند. خانم‌های هرمزگانی در هنر نمونه و پر از ایده هستند، با توجه به اینکه سال‌هاست کارگاه من در روستاست و با بسیاری از زنان هنرمند و صنعتگر در روستاهای متعدد همکاری داشته‌ام آنان را فعال، خلاق و قوی می‌بینم. فکر باز و جسارتی که دارند از آنان زنانی پرتلاش ساخته که فهمیده‌اند یک زن هرچند زندگی‌اش در رفاه باشد اما باید دارای استقلال مالی بوده و روی پای خودش بایستد.

در سال‌های گذشته استفاده از لباس‌های سنتی کمرنگ شده بود و در صندوقچه‌ها جای گرفته بودند؛ اما مدتی بعد با استقبال جوانان و بانوان باز هم شاهد استفاده گسترده پوشش سنتی در مراسمات عروسی به خصوص در شب حنابندان، مهمانی‌ها و حتی در بیرون و بازار هستیم، دلیل این استقبال قبل از هر چیزی برمی‌گردد به نقش مادران و خانواده‌ها و دوم تنوع، گیرایی و جوان‌پسند شدن لباس‌ها و در آخر باید دنیای مجازی را بی‌تأثیر ندانیم به گونه‌ای که افراد غیر هرمزگانی که در استان و مراسمات ما شرکت می‌کنند لباس بندرعباسی به تن دارند و این نشان از مقبولیت و محبوبیت لباس‌های ماست.

برایمان از کارآفرینی و کارگاه صنایع‌دستی خودتان بگویید و چند نفر با شما مشغول به کار هستند؟

کارگاه تولیدی ما در روستای بلندو واقع است که در زمینه دوخت لباس‌های ساحلی و سنتی و همچنین رودوزی سنتی و ساخت بدلیجات فعال هستیم و حدود ۶۰ نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار هستند. بخش حصیربافی نیز در زمینه آموزش، تولید و عرضه فعالیت می‌کنیم. من به عنوان کارآفرین و مجری در کنار این افراد کار را پیش می‌بریم و اگر صنعت‌گران و هنرمندان نباشند به تنهایی هرگز موفق نخواهم شد و این چرخه از حرکت باز می‌ایستد. این روزها که فصل نمایشگاه است، سفارشات و حجم کاری ما به شدت بالاست و تمام تلاشمان این است که بتوانیم حضوری پربار داشته باشیم. امسال در نمایشگاه جهانبار بندرعباس، نمایشگاه بندرلنگه و همین‌طور در اصفهان از طرف شهر خلاق بندرعباس حضور داریم. قبل از شیوع کرونا به کشورهای حوزه خلیج‌فارس به خصوص کشور عمان صادرات داشتیم که وجود این بیماری و قرار گرفتن در شرایط خاص مانع از انجام آن شده است.

حمایت‌های دولتی و تسهیلات مالی مؤسسات و برنامه‌های بیمه‌ای مشاغل خانگی چقدر رضایت‌بخش است؟

بنده راهبر شغلی کمیته امداد هستم و سال گذشته ۵۰ نفر از بانوان فعال مشاغل خانگی تحت پوشش کمیته امداد و چه آن‌ها که تحت پوشش نیستند را با تقبل کمیته امداد به این نهاد معرفی کردیم و به آنان در قبال ارائه کارت شناسایی صنایع‌دستی تسهیلات با بهره پایین پرداخت شد و همین‌طور برای افراد زیر پوشش صنایع‌دستی و دارای کارت صنعت‌گری از طرف موسسه کارآفرینی امید، وام تعلق گرفت.

در گذشته سازمان صنایع‌دستی، صنعتگران را تحت پوشش بیمه قرار می‌داد اما هم‌اکنون با برداشته شدن یارانه مجوز بیمه کردن صنعتگران را ندارند و ما برای اینکه زمان را از دست ندهیم از هنرمندان خواستیم تحت پوشش بیمه روستایی قرار بگیرند و به این منظور تعدادی از آنان را خودم متقبل و تعدادی خودشان برای بیمه اقدام کرده‌اند. بیمه مهم‌ترین اقدامی است که به صنعتگران گوشزد می‌کنم تا فرصت را از دست ندهند و در آینده ثمره تلاششان را ببینند.

من با ۲۷ سال سابقه و فعالیت مستمر در این حوزه تنها توانستم از طرق مختلف ۱۱ سال حق بیمه پرداخت کنم که تنها ۳ سال آن از طریق سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی پرداخت شد و واقعاً در حق ما اجحاف صورت گرفت و با توجه به شرایط سنی ترجیح دادم با همین میزان سابقه خود را با حقوق بسیار ناچیزی بازنشست کنم و اگر دریافتی مناسبی داشتم قطعاً صرف همین راه و علاقه‌ام می‌کردم.

با حضور در مناطق و روستاهای مختلف شاهد فعالیت زنانی هستم که در دو زمینه فعالیت می‌کنند و سرپرست خانوار هستند و شاهد به تحلیل رفتن آنان هستم این افراد نیاز به حمایت بیشتری دارند، انسان‌های شریفی که به دلیل نداشتن امکانات در گرما می‌خوابند، آب گرم می‌خورند و برای امرارمعاش خود دچار مشکل هستند و قطعاً هرچقدر فکر من آسوده‌تر و دست من بازتر باشد در حد توانم کمک‌های بیشتری به این افراد خواهم کرد کما اینکه تا اینجا هم در حد وسعم فروگذار نکرده‌ام.

عناوین و افتخاراتی که تاکنون کسب کرده‌اید را نام ببرید.

همان‌طور که در ابتدا عنوان کردم دارای دو مهر اصالت ملی و بین‌المللی هستم. موفق به ثبت ۳ اثر جغرافیایی شده‌ام؛ اول شلوار گلابتون‌دوزی بندرلنگه که همان‌طور که در جریان هستید شهر بندری لنگه به عنوان شهر ملی گلابتون‌دوزی نام گرفت و به ثبت رسید و در این زمینه کارهای شاخصی دارد و اساس گلابتون دوزی از این شهر است. پوشش و سنن غرب استان شباهت بیشتری به سبک خلیجی دارد، هرچند این هنر در سراسر استان با قدرت و خلاقیت بالایی در جریان است ازجمله در بندرعباس به ویژه روستاهای آن، در روستاهای قشم ازجمله برکه خلف و کووه ای. دوم ثبت حصیربافی شهرستان میناب و سوم به ثبت رساندن برقع جزیره قشم. عناوین کارآفرین و تعاونی برتر، صادرات و بازاریابی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی ازجمله کشورهای حوزه خلیج‌فارس، تایلند و سوئد و عناوین متعدد دیگری که در مدت‌زمان فعالیتم کسب کرده‌ام.

توصیه و صحبت پایانی.

از نظر من هر کار و فعالیتی که انسان انجام می‌دهد باید پایدار باشد. به همین دلیل به جوانانی که در اطراف من مشغول هستند توصیه و گوشزد می‌کنم اشتباه مرا تکرار نکنند و زمان را از دست ندهند، برای پایدار کردن کارشان اول اینکه جایی برای معرفی خود داشته باشند، مانند ثبت تعاونی و دوم از طریق آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای کار خود را توسعه و گسترش دهند.

برای تقویت و افزایش مهارتشان در دوره‌های متعدد آموزشی شرکت و همواره به روز و خلاق باشند که به آن‌ها کمک و به جلو هدایت می‌کند. من هرچند دیر شروع کردم و در ابتدا تنها به شرکت در نمایشگاه اکتفا می‌کردم، تعاونی‌ام را در سال ۸۴ ثبت کردم و آموزشگاهم را با دست‌اندازی کارشناس فنی و حرفه‌ای با تأخیر آغاز کردم که برای هر دو مورد دیر اقدام کرده بودم؛ اما سعی کردم با اقدامات بعدی و محکم کردن پایگاه‌هایمان راه را برای نسل‌های بعدی هموارتر کنم.

در همین راستا به اتاق بازرگانی ورود کردیم و این مسئله کمک بزرگی در جهت رشد و توسعه کاری ما به شمار می‌رفت. با تشکیل کمیسیون صنایع‌دستی و گردشگری و انجمن صنایع‌دستی و گردشگری اتاق بازرگانی که در هر دو نائب رئیس اول و عضو هیئت‌مدیره کانون زنان بازرگانی آنجا هستم تلاش کرده‌ام تا آنجا که میسر و امکان‌پذیر است این حضور باعث تسهیل در کار شود. عناوین و اسم‌ها بی‌اهمیت هستند آنچه برای من مهم است و دغدغه من محسوب می‌شود این است که از طرق مختلف پایگاه این صنعت را محکم کرده و جایگاه این هنر را ارتقا دهیم. ازجمله اینکه به واسطه این حضور صادرات با سهولت بیشتری از نظر ارزی امکان‌پذیر شده و امیدوارم راهی باز شود برای تسهیل و پیشرفت نسل‌های بعد و جوانان مشتاق و فعال در این حوزه که از همین راه می‌توانیم با دنیای اطرافمان ارتباط بگیریم و فرهنگ و سنن و پوشش خود را به آنان بشناسانیم و صادر کنیم و این آرزوی قلبی من است.